zaterdag 2 mei 2015

Allemaal kinderen van vluchtelingen

Beste Abkerom,

Jij hebt een naam: Abkerom Mulue en we weten dat je uit Eritrea komt. Van honderden, misschien duizenden van jouw lotgenoten die de overtocht met een vluchtelingenboot van Afrika naar Europa niet overleefden, kennen we naam noch herkomst. Je getuigenis in Koppen vorige de week was ontroerend. Aan boord van jouw vluchtelingenschuit is brand uitgebroken en je moest zwemmen voor je leven. Een eerste boot negeerde jullie nood, een tweede, een Italiaans schip, kon 46 drenkelingen redden. Wie één mens red, red de mensheid, zegt een Joods spreekwoord...
Je moest eens weten, Abkerom, hoe schamper er in Fort Europa over jullie wordt getwitterd, gefacebookt en gecafépraat: "ze moesten ze allemaal terugsturen, hoe meer er verzuipen hoe minder problemen wij hebben, enz."  Alsof jullie vlucht een keuze is, een zondags uitstapje zelfs.
Ik woon in de Westhoek, dat zal je wel niet kennen. Maar het klinkt westers, niet? Het is er mooi, maar ik hoor er evengoed zo'n cafépraat en ik schaam me in hun plaats. Schijnbaar kennen ze hun geschiedenis niet. Nochtans, je kan niet zeggen dat er de voorbije tijd niet af en toe eens iets over de Eerste Wereldoorlog wordt gezegd, getoond of geschreven hier ten lande. Dan zouden ze moeten weten dat vanuit Poor Little Belgium honderd duizenden mensen in 1914 en de jaren erna op de vlucht zijn geslaan, naar Groot-Britannië, naar Nederland en vooral naar Frankrijk. De Normandie zat vol Belgische vluchtelingen. Pastoors en gendarmen liepen zich samen de benen van onder het gat om mensen aan te sporen de vlucht te nemen, naar Frankrijk. Telkens een trein vertrekkensklaar stond in Abele of Adinkerke, werd de promotiemachine op gang getrokken: voor het zielenheil van de kinderen, voor de veiligheid van ouderlingen, om plaats te maken voor nog meer kanonnenvoer.
Zou iemand er ooit een moment aan getwijfeld hebben of al die petits belges welkom waren in Frankrijk? Zou de Franse overheid erover getobd hebben of ze hun grenzen moesten sluiten of niet?
Een halve eeuw voor de oorlog waren er, vooral in West- en Oost-Vlaanderen, rampzalige misoogsten geweest met armoede en hongersnood tot gevolg. De Vlaanders, dat was krot en compagnie. De Belgische overheid was wat blij dat ze ervan af geraakten, dus gaven ze zelfs subsidie voor zij die via de Red Star Line of andere Titanics de oversteek naar Amerika waagden, zonder retourticket. De overheid speelde zelf voor mensensmokkelaar, als het ware...
Ik was ooit in het archief van de Noord-Hollandse stad Haarlem. In de huwelijksregisters trof ik er tientallen en nog eens tientallen bruiden en bruidegommen geboren in Watou, Menen, Ieper, Nieuwkerke, Hondschote of Steenvoorde. In het archief van Leiden zijn die tientallen er waarschijnlijk wel honderden en ze komen allemaal uit wat we nu de Westhoek en Frans-Vlaanderen noemen. Ze sloegen op de vlucht voor de bloedige Spaanse Inquisitie.  En ze huwden allemaal met elkaar! Grote integratiekampioenen waren het dus ook niet. Heeft het de Nederlandse samenleving ontwricht, heeft het de ondergang van de jonge Hollandse republiek ingeleid? Nee hoor, de immigratie heeft de Hollandse Gouden Eeuw ingeleid met Rembrandt en Vermeer, de Verenigde Oost-Indische Compagnie, maar ook met kunst van Frans Hals, geboren in Antwerpen en Roeland de Savery uit Kortrijk, wetenschappen met Simon Stevin, geboren in Brugge, zeevaartkaarten voor de VOC van Petrus Plancius uit Dranouter...

We zijn allemaal kinderen van vluchtelingen. We zijn allemaal Abkerom, maar dat ligt schijnbaar wat moeilijk dan met zijn allen Charlie te zijn.

Salam,
Wim